Микробиологияның дамуының негізгі кезеңдері.Микроб әлемін танудың физиологиялық және морфологиялық кезеңдері, микроорганизмдердің ашылуы. Биология және медицина ғылымының бөлігі ретінде микробиологияның қазіргі заманғы даму кезеңдері; жетістіктері болып табылады
Инфекцияның дамуында 3 түрлі факторлар өзара әрекеттеседі: патогендік микроорганизмдер, ауруға шалдыққыш микроорганизм және сыртқы орта, өзара әрекеттесуі болады. Ауруды туғызу үшін микроорганизмдер патогендік және вируленттік қасиетті оларды ауру қоздырушы ретінде көрсетеді. Инфекцияның дамуында 3 түрлі факторлар өзара әрекеттеседі: патогендік микроорганизмдер, ауруға шалдыққыш микроорганизм және сыртқы орта, өзара әрекеттесуі болады. Ауруды туғызу үшін микроорганизмдер патогендік және вируленттік қасиетті оларды ауру қоздырушы ретінде көрсетеді.
Инфекциялық процестің негізінде паразитизм феномені жатыр, паразит деп аталатын біреуі ие деп екіншісін қорек-тік көзі және тұрақты немесе уақытша мекендейтін орны ретінде пайдаланады Инфекциялық процестің негізінде паразитизм феномені жатыр, паразит деп аталатын біреуі ие деп екіншісін қорек-тік көзі және тұрақты немесе уақытша мекендейтін орны ретінде пайдаланады Паразитизм – түрге тән және тұқым қуалайтын қасиет.
Паразиттік – қарым-қатынастың басқа формалары сияқты паразит және оның иесінің арасында жүреді, бұл да микроорганизмдер эволюциясында пайда болды және дамыды. Негізінен еркін өмір сүретін сапрофиттер бұдан 3 млрд жыл бұрын пайда болды деп есептейді, ал паразиттер кешірек, яғни эукариоттар пайда болғаннан бастап. Паразиттік – қарым-қатынастың басқа формалары сияқты паразит және оның иесінің арасында жүреді, бұл да микроорганизмдер эволюциясында пайда болды және дамыды. Негізінен еркін өмір сүретін сапрофиттер бұдан 3 млрд жыл бұрын пайда болды деп есептейді, ал паразиттер кешірек, яғни эукариоттар пайда болғаннан бастап.
Паразитизмнің негізі-ол сапрофиттердің мүмкіндіктері экологиялық жағынан кеңейуі арқасында олардың түрлері өзгере бастады. Сапрофиттік тіршілік етуге қарағанда паразитизм ол тірі ортада өмір сүру. Паразитизмнің негізі-ол сапрофиттердің мүмкіндіктері экологиялық жағынан кеңейуі арқасында олардың түрлері өзгере бастады. Сапрофиттік тіршілік етуге қарағанда паразитизм ол тірі ортада өмір сүру.
Факультативті паразиттер. Факультативті паразиттер. Иесінің ағзасына аса зиян келтірмей, одан өзіне пайда келтіру арқылы өмір сүру. Бұларға негізінен: Шартты потогенді, ашытқы және саңырауқұлақтар жатады. Қалыпты жағдайда бұлар организмге зиян келтірмейді, ал экстремальды жағдайда патологиялық процесс тудыруы мүмкін.
Паразитизмнің дамуының келесі сатылары Паразитизмнің дамуының келесі сатылары олардың адам ағзасына дамуына байланысты болды. Осылай олардың потогенді түрлері пайда бола бастайды. Осыдан бастап олар сыртқы ортада көбеюі түгіл сақталуға қабылетсіз бола бастайды
Мысалы: трепонема сифилисі, коклюша Мысалы: трепонема сифилисі, коклюша бактериялары және т.б. сыртқы ортада бірнеше минут сақталса, ал энтеробакте- риялар бірнеше апта немесе айға ғана шыдайды. Бірақ споратүзушілер және шартты-потогенді бактериялар спора түр- інде бірнеше жылға дейін сақтала алады
Адам организміне тәуелділігі арта түскен- Адам организміне тәуелділігі арта түскен- нен кейін факультативті жасушаішілік микроорганизм яғни паразиттер пайда болды. Оларға: Гонококктар және менингкокктар. Туберкулез микобактериялары. Шигеллалар және т.б. Олар адам жасушасы ішінде көбеюге қабілеті бар.
Паразиттік дамудың келесі этаптарында Паразиттік дамудың келесі этаптарында облигатты жасушаішілік паразиттер пайда болды. Оларға: Хламида Рикетсиялар потогенді қарапайымдар
Патогенділердің эволюциясында маңызды Патогенділердің эволюциясында маңызды роль атқаратын ақпаратты миграциялайтын жасушадан тыс тұқымқуалаушылық факторлары болып табылады. Олар негізінен әр түрлі өнімдердің түзілуіне: Токсиндер, ферментер, антигендер қамтамассыз етеді.
Микроорганизмдердің адам мен жануарлардың өміріне қауіпті аурулардың тууына себепші болатын әрекеттерін соғыс мақсатына пайдалануды көздеп отыр. Олар антибиотиктердің өзі қарсы тұра алмайтын микроорганизмдердің қасиеттерін күшейтіп, оны әр түрлі жәндіктерге (маса, сона, шіркей, шыбын, бүрге т.т) жұқтырып қолданбақ. Өйткені мұндай жәндіктер жұқпалы ауруды ауылдар мен қалаларға тез таратып, жаппай қырғынға ұшырау қаупін тудырады. Ол үшін микроорганизмдерді жан-жақты зерттеп, жете талдау керек. Сонда ғана олардың қауіпті әрекеттерін біліп қана қоймай, нақты күрес шараларын белгілеп, келтіретін пайдасын да білуімізге болады. Микроорганизмдердің адам мен жануарлардың өміріне қауіпті аурулардың тууына себепші болатын әрекеттерін соғыс мақсатына пайдалануды көздеп отыр. Олар антибиотиктердің өзі қарсы тұра алмайтын микроорганизмдердің қасиеттерін күшейтіп, оны әр түрлі жәндіктерге (маса, сона, шіркей, шыбын, бүрге т.т) жұқтырып қолданбақ. Өйткені мұндай жәндіктер жұқпалы ауруды ауылдар мен қалаларға тез таратып, жаппай қырғынға ұшырау қаупін тудырады. Ол үшін микроорганизмдерді жан-жақты зерттеп, жете талдау керек. Сонда ғана олардың қауіпті әрекеттерін біліп қана қоймай, нақты күрес шараларын белгілеп, келтіретін пайдасын да білуімізге болады.
Л. Б. Борисов, Медицинская микробиология, вирусология, иммунология. Москва-2002. Л. Б. Борисов, Медицинская микробиология, вирусология, иммунология. Москва-2002. Жалпы микробиология. Алматы – 2006. Микробиология. Под ред. И. Л. Дикого. 2004 ж. Коротяев А. И. Бабичев С. А. Медицинская микробиология, иммунология, вирусология. 2002 ж.