Қанның физиологиялық константалары. Қанның реологиялық қасиеттері.
Қанның физиологиялық константалары Қатты константалары Қанның иондық құрамы Плазма ақуыздары Осмотикалық қысым Онкотикалық қысым Қанның құрамындағы глюкоза көлемі Қанда оттегі мен көмірқышқылгазының көлемі Қанның рн көрсеткіші Жұмсақ константалары Айналымдағы қан көлемі Гематокрит Қанның формалық элементтері Гемоглобин ЭТЖ Қанның тұтқырлығы
Айналымдағы қан көлемі Әрбір адамның салмағының 7%-ын құрайды. Орташа қанның көлемі 4-6л-ды құрайды. Бірақ қанайналымда оның 45-50%-ы ғана, ал қалғаны депода сақталады.
Гематокрит Қанның плазма көлемінің формалық элеметттеріне қатынасын гематокрит деп атайды. Оны центрифуга әдісімен анықтайды.
Қанның формалық элементтері
Гемоглобин Әйелдерде- 120-140г/л Ерлерде-130-160г/л
Эритроциттердің тұну жылдамдығы Эритроциттердің тұну жылдамдығы ағзада қабынудың бар-жоқтығын анықтайды. Бұл көрсеткіштің жоғарылауынан дәрігер науқаста қабыну процесі басталғанын біледі. Ағза сау болса, эритроциттер теріс зарядтарының арқасында бір-бірінен тебініп, соның арқасында жабыспай, қан құрамында жылжиды. Адам сырқаттанғанда, эритроциттер заряды ауысып, бір-біріне жабысып қалады. Сондықтан анализ нәтижесі оның тез тұнып, жылдамдық көрсеткішінің жоғарылауын көрсетеді.
Қанның тұтқырлығы және меншікті салмағы Қанның тұтқырлығы 5,0-ге ,плазманыкы – 1,7-2,2-ге тең. Қанның мекшікті салмағы 1,050-1,060.
Онкотикалық қысым
Қанның реологиясы Реология – заттың аққыштығы және деформациясы туралы ғылым. (гемореологиясы). Ньютон теңдігіне сәйкес қозғалыстағы сұйықтың тұтқырлығы (ν)орын ауыстыру күшінің көлміне тура пропорционал (τ), ал қабаттардағы қозғалыс жылдамдығына кері пропорционал(γ)
И. Ньютон заңы (1687 ж.) Ішкі үйкеліс күші тез ағатын қабатты тежейді және жай ағатынқабатты үдетеді. Сұйықтар тұтқырлық қасиетіне қарай 2-ге бөлінеді: ньютондық және ньютондық емес Тұтқырлық коэффициенті сұйықтың табиғаты және температурасына тәуелді сұйықтарды ньютондық сұйықтар деп атаймыз. Тұтқырлық коэффициенті жылдамдық градиентіне және сұйықтың ағысына тәуелді сұйықтарды ньютондық емес деп атаймыз. Қан — ньютондық емес сұйықтық. Ол плазма ерітіндісінен және онда жүзіп жүретін пішіндік элементтерден тұрады. Плазма – ньютондық сұйықтық. Алайда пішіндік элементтердің 93% -ін эритроциттер құрайды. Қан – физиологиялық ерітінділерде эритроциттер суспенциясы болып табылады.
Температура төмендегенде тұтқырлық артады. Қанның 37 суынуы асимптоталық тұтқырлықтан екі есе өсуіне алып келеді. Бұл тәуелділік сызықты емес және мына формуламен анықталады: ,R-газ тұрақтысы,Т – абсолюттік температура,F – активация энергиясы. Гидравликалық кедергі түтік радиусына тәуелді. Тамыр түтігінің әр түрлі бөлігі үшін радиустар қатынасы: R aopт : Rap : Rкап = 3000:500:1